Costumen van Ronsse (1674)

Costumen van de jurisdictie van de heerlyckhede van Ronsse
 
I-1: Inde selve heerlichede van Ronsse zijn vier sergeanten, de welcke vermoghen te apprehenderen, ende aentasten alle quaedtdoenders, ofte delinquanten binnen de selve heerlichede van Ronsse, ende de ghevangenen stellen in vanghenisse vanden heere ofte vrouwe van Ronsse ende van hunne exploiten rapport doen aenden bailliu, ofte stedehouder, ende hebben voor hun exploiten, van aentastinghen, van elcken delinquant, ofte misdadighen, twintig schellinghen parisis, ten koste vanden heere, ofte vrouwe van Ronsse.
 
 
 
 I-11: Item, sijn de voornoemde Heere ende Vrouwe van Ronsse van ouden tijden gecostumeert, ende vermoghen te stellen twee Vorsters, omme te bewaeren heurlieden Bosschen, de welcke worden ghe-eedt by den Bailliuw, inde presentie vande Mannen van Leene, ende Schepenen, welcke Vorsters vermoghen te vanghen, calengieren, ende arresteren op alle de Bosschen vander voorseyde Heerlicheyt van Ronsse.
calengieren : in beslag nemen
I-12: Item, sijn de Vorsters inder ghelijcken ghecostumeert te aentasten, callengieren ende arresteren alle de ghone die sy vinden afcappende groen haudt ende andere schaede doende, soo wel Lieden, als Beesten, inde Bosschen van de goede Lieden inde selve Heerlicheyt : Ende vande selven heuren exploicten rapport doen, soo wel vanden exploiten ende misbruycken, nopende de Bosschen vanden Heere, ofte Vrouwe van Ronsse, als vande Bosschen vande goede Lieden, van welcke exploicten sy ghelooft sullen wesen onder heuren rapport ende eedt.
 
 III-1: Item, is de selve Heere ofte Vrauwe van Ronse ghecostumeert te hebben inde selve Heerlijcheyt van Ronse, van alle Beesten, ende Waeren die daer ter Maerckt verworden alle Weken, te weten van een Peert, ofte Merie, Ruyn, ofte Veulen xii, deniers parisis, van een Koe, ofte Veerse iiii, deniers parisis, van een Kalf noch suyghende i, denier parisis, van een Vercken groot ofte cleene, ii deniers parisis, van eenen Haemel, Schaepe ofte Lam, van elck eenen penninc parisis, welck betaelt wordt by den Vercoopere, ende ten daghe vande vrye maerckt, van St.Jan Baptiste de welcke ghehouden wordt jaerlicx des anderdaechs van S. Jan Baptistdach, soo wordt betaelt dobbelen tol, wanos d'een helft betaelt wort by den vercooper, ende d'ander helft by den cooper.
De jaarmarkt, de kermis is niet altijd samengevallen op dezelfde dag als de fiertel. De jaarmarkt werd op een vaste datum gehouden, zoals hierboven vermeld staat op de dag na St-Jan (25 juni). Eric Devos(1) schrijft dat vanaf 1819 de jaarmarkt verbonden werd met Drievuldigheidszondag en de Fiertel. De jaarmarkt viel dus niet meer op een vaste dag zoals eerder maar varieerde van datum. De reden hiervoor is onbekend.
 
 III-2: Item ten daghe vande vrye maerct heeft de Heere ofte Vrauwe recht van te hebben ende heffen by sijne Sergeanten van elcke tonne biers de welcke vercocht wert ten selven daeghe iiii schel. 8 den. par. welck recht gheheeten is bomghelt.
III-3: Item is de Heere ghecostumeert te hebben van elcken waeghen ghelaeden met zaude commende omme vercocht te worden op de Marct van Ronsse t'zy inde vrye Jaermarct oft ander tijden een meuken sauts.
Meuken : een inhoudsmaat (2)
 
 IV-1: Item hebben de Heere of Vrauwe macht ende sijn ghecostumeert by heurlieder Meyer ende Schepenen visiteren de brooden vande Backers ende de selve doen maecken ende backen op het ghewichte van Ronsse welcke brooden ghevisiteert sijnde ende bevonden niet te hebben heurlieden ghewichte worden de selve brooden ghesneden ende verbeurt ten profijte vanden aermen ofte ghevanghenen, ende den backer ghecondemneert inde boete van iii schel. tournois ten profijte vanden Heere.
 
 IV-3: Item de ghene eenich graen vercoopen inde selve Heerlicheyt sijn schuldich te leveren maete vande selve Heerlichheyt te weten Keulsche maete, ende sulckx ghelijck de maeten sijn gheseghelt, ende gheteeckent by het gecostumeerde teecken inde voorschreven heerlicheyt zoo wel van Coorne als van Evene ende het selve op de voornoemde boete, ende het graen verbeurt ten profijte vanden Heere.
IV-4: Item alle de ghene die vercoopen byder elle sijn schuldich te leveren maete vander selve Heerlicheyt welck is oock Ceulsche maete, ende dat op de peyne ende boete voorschreven ende t'laecken ende coopmanschap verbeurt ten profijte vanden Heere.
Keuls pond = +/- 470 gr.     Keulse voet = 27.32 cm.
 
VI-2: Item indien naer den selven ban van hondert jaeren ende eenen dagh den ghenen die ghebannen is gheweest weder omme comt binnen der selver heerlichheydt van Ronsse ende wordt ghevanghen by de selve officiers vande selver heerlijckheydt den Bailliu is ghehouden dan-of te doene justitie, maer die ghebannen sijn seven jaeren ofte acht jaeren ofte daer onder vermagh den Heere ofte den Bailliu uyt sijnen naeme de selve te composeren ende geven rappel van balle, ende anderssins niet.
VI-3: Item alsser eenighen doodtslagh ghebeurt inde selve heerlijckheydt van Ronsse, is den Bailliu ghehouden t'selve faict te wette te legghen, ende indien dat by souffisante oorconden blijckt dat den misdoenden ofte misdoenders sijn absent de selve doen bannen uytte selve heerlijckheydt honderdt jaeren ende eenen dagh, ende confisquieren alle heurlieder goeden ten profijte vanden Heere.
 
 XIII-6 : Item is costume dat huysen ende edificien wesende binnen de vesten vander selver heerlijckheydt van Ronsse sijn ghehouden voor onroerende ofte immeuble goeden, behoudelijck dat indien......
Vesten. Ronse heeft buiten de Doornikse poort op de Hoogstraat nooit een stenen vest, een stenen omwalling gehad. Hier wordt waarschijnlijk een omheining met hagen en grachten bedoeld, die een grens vormden.
 
 X-1: Item is de Bailiu ofte sijnen Stedehouder inden naeme als vooren ghecostumeert te doen verbieden by kerckgebodt dat niemandt van wat staete hy sy en draeghe inde selve heerlijckheydt waepenen ende stocken ofte messen op de boete van vijfthien schell. tournoys.
Kerkgebod: openbare afkondiging van een wet aan de kerk door een officiele 'prater' die meestal op een steen stond.
 
 Getekend : I.F. Fostier
Griffier : Jan F. Fostier, °Ronse, SM, 2.10.1633 en +Ronse, sep.1703, zoon van Ludovicus Fostier en Joanna Moreau, gehuwd te Ronse in 1656 met Marie Madeleine Fontaine.
 Doopakte Joannes Fostier, 1633
________________________________________________________
Referenties
(1) Eric Devos, Het middeleeuws Ronse, Ronse, GOKRTI, 2015
(3) Gustave en Leonard Bataille, Recherches historiques sur la ville de Renaix, Gent, Vander Schelden, 1856