Kruisstraat , Kruisens, Kruisies : oorsprong van de naam.

De naamgeving van de Kruisstraat is duidelijk verbonden met de aanwezigheid van een kruis en uitgaande van het Ronsies ‘Kruisies’ zelfs met meerdere kruisen, alleenstaand, tegen een boom of in/op een gebouw. De straat heeft zijn naam gekregen doordat er op deze weg een kruis stond. Een kapel of een kruis langs een weg, op een kruispunt zijn normale zaken. Iedere gemeente heeft enkele plaatsen op zijn grondgebied met dergelijke religieuse gebouwen.

Wat vinden we terug over dat kruis of kruisen in deze straat?

Kaart 1655 (1) : tussen Ronse en Nukerke staat een kruis getekend op een gebouw. Het feit dat enkel dat gebouw, samen met het kasteel en een kerk afgebeeld zijn in Ronse, benadrukt zijn belang voor deze plaats.

Joan Blaeu (1665) noteert in zijn atlas op die plaats ‘Cruysboom’. Hoger staan enkele galgen getekend maar de Cruysboom staat duidelijk lager.

■ De kaart uit 1684 van Ronse geeft omtrent deze plaats geen indicatie in de richting van een kruis. Er staat op de plaats onder het huidig De Malanderkasteel een boom getekend. Mogelijk is dat dezelfde boom, Cruysboom, waarvan Blaeu melding maakt enkele jaren eerder. Het feit dat hier één enkele boom getekend staat en de kaart van 1665 'cruysboom' vermeld, verwijst waarschijnlijk naar een grote, duidelijk zichtbare boom met een kruis tegen of dichtbij.

Kaart van Beaurain 1760 : Beaurain (geograaf van Louis XIV) tekent op zijn militaire kaarten van Ronse en omstreken ‘cabaret del cruchet’, een herberg op die plaats met een verwijzing dus naar een kruis.(3)

Ferrariskaart 1774 : op deze kaart staat een kruis getekend aan de westelijke kant van de straat. Op deze plaats is einde 17° of begin 18° eeuw een kapel gebouwd met kruisweg (meerdere kruisen). Tijdens de Franse Revolutie, 9 juni 1799, werd dit gebouw afgebroken door de politiecommisaris Vanderstock.(4) Het jachtpaviljoen van H.Fostier werd op die grondvesten gebouwd. Het paviljoen was zo groot als die kapel.(2)

■ Op een andere kaart uit 1777 van de Ferraris staan op de huidige Kruisstraat 2 kruisen afgebeeld.(6)

Kaart 1778 : Hier is duidelijk een kruis getekend, links van de weg op een hoger gelegen gebied. Dit komt overeen met de hoge berm ter hoogte van het kasteel van De Malander. Hoger op de kaart zijn de huizen van de omgeving van Chalet de la cruche getekend.

Besluit

De historische vermeldingen van de aanwezigheid van een kruis en meerdere kruisen (kruisweg) op de Kruisstraat tonen aan dat deze weg zijn naam hieraan te danken heeft. Als één van de oudste wegen door Ronse met zijn holle weg ter hoogte van het De Malanderkasteel, die door de eeuwen en zijn veelvuldig gebruik steeds breder is geworden, heeft hij altijd een zeer belangrijke doorgangsweg geweest. Vroeger, toen alles veel trager ging en de mensen te voet deze heuvel opgingen, hadden ze tijd om even stil te staan bij het kruis op deze weg.

 Referentie’s

(1)  https://uurl.kbr.be/1035516

(2)  Christophe Deschaumes en Eric Devos, Kasteel  De Malander, Ronse, Stadbestuur van Ronse, 2003

(3)  https://ronse-door-de-eeuwen.webnode.be/ronse-en-omstreken-in-1690-op-kaart-van-1760/

(4) Anon., Feiten uit de geschiedenis der stad Ronse, Ronse, Goebeert, 1925

(5) RAG , kaart 832 via www.cartesius.be

(6) https://uurl.kbr.be/1046903/p23