Gebroeders Joris, orgelmakers te Ronse

 Francois en Joseph Joris, geboren te Zichem, werken als orgelbouwers bij Charles Anneessens in Geraardsbergen.  Dit bedrijf wordt in 1893 overgebracht naar Menen.(1) Er waren nog 2 andere broers orgelmakers, Leonard (10) en Felix. Blijkbaar volgen de broers de overplaatsing van het bedrijf naar Menen want Felix Joris stuurt vanuit Menen aan de kerkfabriek van de St Martinuskerk te Ronse een bestek voor de orgel in de nieuwe kerk. (2)

“ Conditie van het orgel

Het orgel zal bestaan uit twee secreeten eene voor het Groot Orgel en eene voor de Raecit eene groote blaasbalg en eenen Raegulateur voor de Raecit eene speelkas die rijkelijk zal afgemaakt zijn. De secreeten zullen in schoon en goed eiken hout gemaakt zijn. De houte pijpen in goede noodschen deen en den blaasbalg ook in Noosche houd.(6) De stoffe pijpen zullen in spotta metal gemaakt zijn. Het orgel zal op alle manieren goed afgemaakt worden daar het mijn eerste werk is, en daar het moet dienen voor een meesterstuk om aan iedereen te laten zien en omdat het van alle de Organiste en kenders zoude mogen gezien worden. Het orgel zal heel goed gearmonizeerd en geaccordeert worden. Elk spel zal zijn natuurlijke toon hebben van de kleinste tot de grootste pijp en alle de spelen in proporcie volgens de kerk. Als het orgel zal gemaakt zijn zullen er drij beste Organiste gevraagt worden om het Orgel te bespelen en alles goed naar te zien. Twee van die Organiste zullen gevraagt zijn van het kerkbestuur en eenen van mijnen kant. Die drij Organiste zullen bijgestaan zijn van Mijnheer Pastoor de Heeren Onderpastoren en de leden van de kerkfabriek. Zij zullen dan samen gansch het Orgel nazien en elk spel op zijn eigen nazien, als et het eene of het ander afgekeurd word dan zal het op mijne koste moeten veranderdt worden en opnieuw nagezien worden, word het Orgel gansch afgekeurd dan is het Orgel gansch voor mij en zonder koste voor de kerk. Ik geef ook vijf jaren waarborg voor al de fouten die er binnen de vijf jaren kunnen aangevonden worden of kunnen aankomen.  Ik zal dan vijf jaren lang vijf duizend franken laten staan voor de welke er jaarlijks 3 ½ intreste zal moeten betaald worden den blazer is ten laste van de kerk. Het oud orgel neem ik over voor vijf duizend franken den prijs van het orgel zonder de kas is vijftien duizend franken verders al de onkosten zijn voor mij. Ik zal het orgel 5 jaren voorniet onderhouden

Felix Joris

Zoohaast ik zal weten dat ik het Orgel mag maken koom ik ter plaatse wonen en daar dan mijn werkhuis maken. Tot nu toe is mijn adresse

Felix Joris  orgelmaker Statiestraat 25  Menin “

Ze krijgen de opdracht en richten te Ronse hun nieuw bedrijf op “Frères Joris. Maison fondéé en 1896”. Wie nu in dit nieuwe bedrijf zit is niet helemaal duidelijk. Zeker is Francois Joris mede-eigenaar want hij sterft te Ronse op 26.11.1937 en heeft 2 zonen waaronder Georges Joris, die een muziekhandel had in de J.B.Dekeyserstraat. Francois Joris is gehuwd met Elisabeth Melanie Adriaens uit Zichem. Zijn de andere partners, broer Felix die de brief schreef, met nog een andere broer? Bij herstellingen aan orgels in andere gemeenten wordt Felix Joris vermeld als afkomstig uit Ronse. Dus waarschijnlijk is Felix ook een partner. Felix Joris huwt met Marie Francoise Willems. Dit gezin woont te Ronse, 2° wijk en krijgen op 26 okt 1896 een dochter Aline; op 25 apr 1899 nog een dochter Paulina Maria Josepha; op 12.8.1901 een zoon Joseph (Burgemeester van Testelt, +Hasselt 1998) (12); op 11 okt 1903 een zoon Rene Francois. Broer Joseph stapt in 1905 uit het bedrijf en start een eigen zaak in Zichem en kunnen we zo veronderstellen dat ook hij mede-eigenaar was van de zaak.(1)

Dit orgel in de nieuwe kerk te Ronse is voor hun firma de eerste opdracht. Zij willen natuurlijk een zeer goed werk afleveren dat als referentie kan dienen naar volgende kopers. Hun bedrijf ligt in de J.B. Dekeyserstraat, toen Kerkstraat geheten. Dit pand zal later door de zoon van Francois , Georges (°1899) overgenomen worden en verbouwd worden tot muziekhandel. (7 : contract met aannemer Lagache) Het orgel uit de (oude) St Martinuskerk kopen ze over voor 5000fr. Het nieuwe orgel kost 15000fr. Ter vergelijking van de prijs : de kerkstoel kostte 5500fr. en het hoogaltaar  15000fr, evenveel als het orgel.

Samenstelling van het orgel

 

 (3) (8)

(3)

Vader Francois Joris en zoon Georges

De twee zonen  van Francois, Edmond (9) en Georges (°Ronse, 13.12.1899 en gehuwd met Emile Moreau), hielpen na WOI mee in de zaak. De oudste zoon van vader Francois, Karel (Charles Victor) Joris (°1893) sneuvelt te Pervijze op 4.3.1915 tijdens WOI. Als beroep had hij ‘pianist’ opgegeven in het leger. Hij ligt begraven op het kerkhof van Ronse bij de familie Joris-Versele.(5) 

Militaire fiche van Charles Joris, zoon van Francois

Dit orgel in de St-Martinuskerk zal in 1937 vervangen worden door een nieuw exemplaar, tevens gefabriceerd door Fr. Joris en zoon. Op 2 feb. 1937 werd dit nieuwe ingehuldigd.

Het orgel van het St-Antoniuscollege te Ronse, ingewijd  op 28.7.1904 is tevens gefabriceerd door Francois Joris; prijs: 4500 Bfr.(11)

____________________________________________________________

Referentie’s en aantekeningen

(1)    www.inventaris.onroerenderfgoed.be

(2)    RA Gent, PAR264/nr243

(3)    Anonieme bron op FB

(4)    Bouwen door de eeuwen, Min.Vlaamse gemeenschap, Turnhout, Brepols, 1998

(5)    www.wardeadregister.be

(6)  = Noordse den

(7) 

(8) 't Volk van Ronse en Oudenaarde, 10.4.1943

(9) Zoon van Francois Joris en Elisabeth Adriaens : Edmond Joseph Joris, geboren te Ronse op 21.2.1897. Francois Joris en Elisabeth Adriaens hebben ook : Gabrielle Francoise Josephine Joris : °Ronse, 23.4.1898, gehuwd met Marcel Versele (°Wortegem, 1894 en +Ronse, 1942)

(10) Leonard Joris, °Zichem, 18.3.1877 en +Scherpenheuvel, 25.11.1963, zoon van Carolus Joris (°Geel) en Maria Antonia Dumont. Tijdens WO1 werd hij vanuit Ronse opgeëist en te werk gesteld in Hirson (Fr), volgens zijn ZAB-dossier in het Stedelijk archief van Ronse.

(11) Echo, periodiek van het St-Antoniuscollege van Ronse, dec. 1968

(12)