Fiertel: veranderingen in het parcour en anecdotes
■ In 1390 laat de Franse Koning Charles VI, die ziek/dement is, zijn standbeeld overbrengen naar de St-Hermeskerk te Ronse , waarna hij genezen is.(4)
■ In 1673 schrijft kanunnik Vincq dat de relikwiën rond de stad gedragen worden, begeleid tot aan de Beurs door het College van de kerk en vandaar begeleid door de baljuw, meier, schepenen en notabelen van de stad. De toer is ongeveer ' cinq lieues'. 1 lieue = 4,8km.
Hij beschrijft tevens op bijgeloof gebaseerde handelingen die niet mogen uitgevoerd worden tijdens de bedevaart en tijdens de fiertel. Sommige bedevaarders raken de kandelaars in het koor aan of stappen errond. Hetzelfde gebeurt bij sommige bomen langs het fiertelparcour. Het hoofd in openingen steken in de crypte vindt hij ook een bijgelovig ritueel.
"...Comme sont au pelerinage és procesessions de S. Hermes les yvroigneries, les danses, l'attouchement des chandeliers au choeur de l'église, & tournoyement à l'entour d'iceux, & de certains arbres en la procession, & mettre le tête en certains trous de la cripte en ladite église. Convient de laisser toutes ces ceremonies qui approchent de superstition & ne plaisent à Dieu, ny aux Saints..."
■ Het reglement voor het Gilde van den H. Martinus tot Ronsse (9), opgesteld in 1778, vermeldt dat de leden van deze gilde verplicht de fiertel moesten meestappen:
Item sullen generalyck alle de confreers op den feestdagh van de H. Drievuldigheydt soo s'morgens als s'naermiddaghs binnen dese stadt de solennelle processie van den H.Hermes accompagneren in goeden ordre ende policie met trommel ende vendel midtsgaders met alle teeckenen van eere mogelijk, op pene van te betalen in proffijte als vooren veerthien schelen parse.
De Keizer van de gilde moest de fiertel te paard doen met zijn kiezerlijke symbolen goed zichtbaar
Item sal de Keijser oock gehouden ende verobligeert sijn alle jaeren op den festdagh van de H. Drijvuldigheijdt in goed order de processie bij te woonen op een wel gemonteert peirdt met het keijserlijck vliesch op de schauders ende eenen keijserlijcken cepter in de handt ende also met alle teekenen van eere mogelijck...
■ In 1791 vertrok de Fiertel – waarschijnlijk de toen normale weg- uit de St-Hermeskerk en ging rechtstreeks naar de Wijnstraat.(3)
■ 1820: In een spottekst schrijft de Oudenaardse dichter Jan Baptiste De Backere dat een priester te paard de ommegang doet met een reliek in de hand.(5)
■ Parcour in 1822 : Eric Devos (3) schrijft dat O.Delghust over een kortere versie, driekwart van het parcour, melding maakt. Deze Fiertel gaat niet via Russignies maar komt via de Zonnestraat terug naar het centrum;(rode pijl op kaart) dit door een beperking opgelegd door de vicarissen-generaal. De Fiertel moest om 12 uur ’s middags terug in de kerk zijn.
■ 1843: In een artikel in "Kunst- en letterblad", boek uitgegeven te Gent in 1843, lezen we het relaas van de fiertel met
■ 1861: Toen was er bij het vertrek 's morgens reeds een verklede optocht van historische groepen mee met het schrijn zoals nu op het einde van de ommegang. Dit waren groepen die in de milleniumviering van 1860 ook deelnamen.
L'Echo de Renaix
■ 1867
L'Echo de Renaix
■ In Volkskunde een tijdschrift uitgegeven te Gent in 1894 door Ad. Hoste lezen we:
■ In 't Volk van Ronse, juni 1914, staat dat de op de plaats, ingang van het Muziekbos waar nu gelopen wordt, de ruiters van St-Sauveur rond de relieken reden.
■ Dagboek van Edgard Cambier over de fiertel in 1916
■ WO1: De fiertel is ieder jaar kunnen doorgaan maar zoals de pastoor van de St-Hermeskerk schrijft in zijn verslag van 1919 "sans éclat habituel'. In 1915 en 1916 mochten de meelopende-bedevaarders het grondgebeid van Ronse niet verlaten, dus enkel het schrijn, een wagen met de clerus en met één gemeenteambtenaar konden het volledige parcoer afleggen. In 1917 en 1918 mocht het schrijn ook niet het grondgebied van Ronse overschrijden.
■ In 1926 kreeg Cesar Van Maelsaeke de titel 'Fierteldrager van 1926'. Een verdienste die vroeger (?) uitgereikt werd.
■ In een artkel van De Verbroedering uit 1932 over de Fiertel schrijft men over de weeskinderen in de stoet met witte, slordige kledij en loshangend haar die de krankzinnigen uitbeelden die naar Ronse kwamen om te genezen. Dit artikel maakt ook melding van "een danser" die deze groep vroeger zou begeleid hebben en....
■ In dezelfde krant (De Verbroedering) van 1934 wordt een nieuwe route vermeld die de versierde rijtuigen maken door de stad na de Fiertel.
■ In 1935 had voor de eerste keer een wedstrijd plaats voor de beste allegorische groep.
De Verbroedering, 1935-1936
■ Het vertrek van de fiertel op 23.5.1937 kan je beluisteren op Klik hier
■ 1939 (4 juni): Eerste maal een stoet met historische uitbeeldingen bij het vergezelen van de binnenkomst van de fiertel.
■ 1941 (8 juni): Fiertel gaat niet door owv WO2
't Volk van Ronse
■ 1965:
■ In een krantenartikel uit 1985 staat een korte halte vermeld van de beginnende fiertelstoet bij de schoenmakerszaak Beno in de Wijnstraat. Hier deed de ZEH Deken zijn liturgische gewaden af om de stoet te verlaten. Beno was verbonden aan de St Hermeskerk.
■ Deze onderstaande tekst staat in : ‘ De Fiertel’, boekje uitgegeven door het Fiertelcomité in de jaren 1950(?). Dus het bezoek aan de kapel van Lorette moet dateren van na die datum en werd er daar dus vroeger niet halt gehouden. “We gaan de kapel Lorette voorbij,….” De halte aan de kapel dateert van 1976 toen naar aanleiding van het 300- jarig bestaan van de kapel met het Fiertelcomité en het stadsbestuur werd afgesproken om dit vanaf toen jaarlijks te laten gebeuren.(1)
Echter lezen we in Le XX°siecle van juni 1925 dat de fiertel daar toch halt hield.
■ “De Ronsenaar” van juni 1946 vermeldt dat er terug gestopt is met het schrijn op Schoonboeke en dat dit van 1853 geleden was.
■ 1946 : Thebitaanse trompetten kondigen in de stad aan dat de feeststoet van de fiertel in aantocht is.
(ex: De Ronsenaar)
■ 1946 : De klokken in de kerktoren van Louise-Marie zijn door de Duitsers gestolen tijdens WO2. Om de fiertelaankomst aan te kondigen gebruikt men een platenspeler.
■ Gedurende 40 jaar is de steile veldweg achter de hoeve Dusauchoit (Hardy?) niet gebruikt geweest omwille van de slechte toestand van die weg, maar vanaf 1946 wordt hij terug opgenomen in de Fiertel.
◄ “ L’ Echo de Renaix”, 9.jun 1946
Broeder Emmanuel schrijft in “De watermolens van Ronse” : “….De familie Dusaussoit, chicoreifabrikanten die op St Sauveur woonden, recht tegenover de kapel Croix sur Pile….”
■ 1947: in een opstel van Paul Bastien, leerling van het college, lezen we dat de fiertel rechtstreeks langs de Schipstraat vertrok naar de Wijnstraat en niet eerst door het centrum (Markt, Peperstraat).
■ 1949: "Trommel en fluitje" hebben nieuwe kledij gekregen. Een 330-tal bedevaarders stapten de fiertel.
De Ronsenaar
■ 1950 : Fiertel en verkiezingen vallen samen. De Fiertel vertrekt pas om 9u00 en gaat rechtstreeks door de Schipstraat naar de Wijnstraat om tijd in te halen en niet eerst langs de Priesterstraat en Grote Markt.
(De Ronsenaar, 28 mei 1950)
■ De samenkomst in de St-Hermeskerk voor de mis op zaterdagavond, dag voor de fiertel, was blijkbaar niet hoog want in 1951 wordt een oproep hiervoor gedaan via de krant De Ronsenaar.
■ De huidige stopplaats aan de Hersenplank gebeurde vroeger (tot wanneer?) 60m verder voor de deur van de herberg De Groene boom, op de steenweg naar Leuze. Het drukker wordende verkeer zal die stopplaats verplaatst hebben naar de huidige.
(foto: P. Van Wynen)
■ Fiertel ging niet uit in : 1624-1625-1626 (6)-1690-1691-1692-1693-1694-1695 (2) – 1786 >1789 -1793>1818 -1820 - 1821(3) - 1940 - 1941 - 2020
FIERTELDATUMS
1707 | 19 juni | ||
1717 | 23 mei | ||
1790 | 30 mei | ||
1859 | 19 juni | ||
1861 | 26 mei | ||
1908 | 14 juni | ||
1916 | 18 juni | ||
1918 | 26 mei | ||
1922 | 11 juni | ||
1923 | 27mei | ||
1924 | 15 juni | ||
1925 | 7 juni | ||
1932 | 22 mei | ||
1933 | 11 juni | ||
1934 | 27 mei | 1949 | 12 juni |
1935 | 16 juni | 1950 | 4 juni |
1936 | 7 juni | 1951 | 20 mei |
1937 | 23 mei | 1952 | 8 juni |
1939 | 4 juni | 1954 | 13 juni |
1973 | 17 juni | ||
1983 | 29 mei | 1959 | 24 mei |
1985 | 2 juni |
Het loop-intermezzo te Louise-Marie (Boekparagrafen en krantenartikels)
1870 (7)
1892 (8)
Het Laatste Nieuws, 1.7.1921
De auteur verwijst hierboven naar een foutieve tijdsperiode. De aanval op het schrijn was in 1724
De Standaard, 11.6.1922
Het Laatste Nieuws, 4.7.1922
Het Laatste Nieuws, 24.5.1923
De Standaard, 11.6.1924
De Gentenaar, 10.12.1926
Het Nieuws van den dag, 10.6.1927
Vooruit, 16.6.1927
De auteur verwijst hierboven foutief naar een verkeerde periode. De aanval op het schrijn was in 1724.
Grenz Echo, 22.6.1939
__________________________________________________________
Referentie’s
(1) Herman Kerkhove, 16 jaar geleden : 300-jarige viering op kapelle Lorette, Annalen GOKRTI, 1992, Ronse
(2) A.Cambier, Het St Pieters- en St Hermesstift, Ronse, 1960
(3) Eric Devos, De Fiertel in de overgang van het Ancien Régime naar de Moderne tijden (1786-1840), Ronse, Annalen GOKRTI, 2016
(4) Nicolas Vaincq, Brief recueil des vies de S.Hermes, de S. Cornille, S.Cyprian et de S. Celestin, veuve Adrien, Tournai, 1673
(5) Germain De Rouck, Een 19° eeuwse Oudenaardse dichter over de Ronsese fiertel, Annalen GOKRTI, Ronse, 1959
(6) Het kapittel van Sint-Hermes binnen Ronse, Ronse, 1892. De fiertel ging die jaren niet door omwille van een onenigheid tussen de Wethouders en de deken.
(7) Frans De Potter, Schets eener geschiedenis van de gemeentefeesten in Vlaanderen, Gent, 1870
(8) Het kapittel van Sint-Hermes, Ronse, 1892
(9) Afschrift van het reglement van de gilde, 1778